از ويژگي هاي بارز فقه، گستردگي و تعميم آن نسبت به همه شئون زندگي بشري است و در جامعه اي كه رويكرد آن به ديانت و خداباوري است، افراد مى‌‌كوشند تا وظايف خود را در هر زمينه، آن گونه كه بايسته و شايسته است انجام دهند و در اين ميدان كه افراد در جستجوي وظيفه اند، سؤالات فراواني متوجّه عالمان فقه مى‌‌شود و به خصوص تبيين مسائل مستحدثه تلاش بيشتري را از حوزه فقاهت مى‌‌طلبد.
از اين رو، پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ايران به رهبري قائد عظيم الشأن، فقيه عاليقدر و مجاهد نستوه حضرت امام خمينى(رحمه الله) و استقرار حكومت ديني در ايران اسلامى، در جهت توسعه و بالندگي فقه راستين تشيّع و پاسخگويي به نيازهاي فقهي زمان، مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) به همت مرجع عاليقدر مرحوم آية الله العظمي فاضل لنكرانى(قدّس سرّه) به سال 1376 هجري شمسي در قم تأسيس گرديد.
اين مركز داراي اساسنامه‌‌اي است كه به ثبت رسيده است و در زمان حيات آن مرجع وارسته(رضوان الله تعالي عليه) تحت اشراف آن بزرگمرد اداره مى‌‌شد و معظم له در زمان حيات خود به جهت سنگيني بار مرجعيت، رياست مركز را به فرزند شايسته، مدير و مدبّر خود كه بحمد الله از اساتيد بنام دروس خارج حوزه علميه قم هستند، استاد معظّم حضرت آيت الله حاج شيخ محمّد جواد فاضل لنكرانى(دامت افاضاته) واگذار نمودند و در وصيت خود نيز بر ادامه فعاليت هاي مركز فقهي تحت اشراف معظّم له كه او را واجد مرتبه اجتهاد مطلق مى‌‌دانستند سفارش نمودند.
اميد آن داريم كه خداوند متعال ما را موفّق بدارد كه از اين امانت الهي و يادگار مرجعيت به نحو شايسته اي حراست كرده و وصيّت و آرزوي آن بزرگ مرجع راحل(رحمه الله) را تحقّق بخشيم.
شعبات مرکز فقهی ائمه اطهار
اين مركز داراي شعباتي در مشهد مقدّس، سوريه، افغانستان و... است كه به طور محدودتر دائر گرديده و گزارش مختصري از آن ها، در پايان اين كتابچه، ارائه مى‌‌گردد.
اهداف مرکز فقهی ائمه اطهار
از اهداف محوري اين مركز: آموزش فضلا و محقّقان، تربيت فقيهان شايسته و مجتهدان متعهّد و آگاه به مقتضيات زمان، فراهم آوردن امكانات لازم و بستر مناسب براي مطالعات و پژوهش هاي ژرف در فقه و اصول، درك و پاسخگويي مسائل جديد، بررسي شبهات مرتبط به فقه و نقد آنها و تأليف و نشر كتب و مقالات علمي مى‌‌باشد.
فعاليت هاي مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم‌‌السّلام)
مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) در حال حاضر در هفت بخش فعّاليت دارد كه عبارتند از:
1 ـ آموزش
يكي از مهمترين بخش ها و فعاليت هاي مركز فقهي ائمه اطهار(عليهم السلام) بخش آموزش است كه دو مقطع سطوح عالي و دروس خارج حوزه را در بر مى‌‌گيرد.
2 ـ پژوهش
اگر چه موفقيت ها و پيشرفت امروز حوزه هاي علميه مرهون زحمات و تلاش هاي سلف صالحي است كه با عدم وسائل و امكانات، تحقيقات و تأليفات ارزنده آنها به عنوان ذخائر علمي گرانبها به دست ما رسيده است، لكن نيازهاي كنوني جامعه و ضرورت هاي موجود تلاش بيشتري را از دانشمندان و فقهاي امروز در عصري كه به عنوان عصر فناوري اطلاعات شناخته شده است، مى‌‌طلبد; پژوهشگران اين عصر با احساس مسؤوليت سنگين تري مى‌‌بايست راه گذشتگان را با بهره گيري از امكانات و شيوه هاي نوين ادامه داده و به نصرت دين بپردازند.
با چنين احساسي است كه مركز فقهي ائمه اطهار(عليهم‌‌السلام) از راه هاي گوناگون در امر پژوهش به اين مهم پرداخته است. از فعالیت های این معاونت می توان به : الف: گروه هاي علمى ب: نشست هاي علمى ج: تأليف و تدوين كتب و مجلات
3- كتابخانه
به موازات توسعه و تخصّصي شدن علوم، مطالعات و تحقيقات؛ ايجاد كتابخانه هاي تخصّصى، ضرورتي انكارناپذير است.
بدين منظور كتابخانه تخصّصي فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) در جهت ايجاد فضاي مناسب براي دانش پژوهان ديني(طلاب) و محقّقان مركز و دانشجويان رشته‌‌هاي مرتبط و ساير پژوهشگران و فقه پژوهان تأسيس گرديده و در حال حاضر يكي از غني ترين كتابخانه هاي تخصّصي است.
4- انتشارات
عمده فعاليّت هاي انتشارات اين مركز در چند مورد خلاصه مى‌‌شود:
الف:چاپ و نشر آثار مرجع عاليقدر جهان تشيّع مرحوم آية الله العظمي فاضل لنكراني(قدّس سرّه) در موضوعات قرآنى، اعتقادى، اصولي و فقهى.
ب:چاپ و نشر تحقيقات و پژوهشهايي كه در مركز انجام گرفته است. از قبيل موسوعه احكام الأطفال و المبسوط في فقه المسائل المعاصرة و...
ج:اهداء سالانه ده ها هزار جلد كتاب به كتابخانه هاي متقاضي در داخل و خارج كشور با هدف معرّفي و نشر آثار تشيّع در بلاد اسلامى.
د:شركت در نمايشگاه هاي بين المللي كتاب در داخل و خارج كشور.
5- بخش تفسير
قرآن کريم رهنمايي است بي‌بديل که دل‌هاي قابل را به راست‌ترين، استوارترين و نيکوترين مقصد مي‌رساند و به فرموده اميرمؤمنان(ع) هرکس هدايت را در غير آن بجويد، خداوند او را به ضلالت مي‌کشاند.
نيک مي‌دانيم که به نص قرآن، يکي از شکايت‌هاي پيامبر بزرگوار اسلام(ص) در روز قيامت در پيشگاه خداوند اين است که: «ربِّ إنَّ قَومِي اتَّخَذُوا هَذَا القُرآنَ مَهجُوراً»؛ بنابراين بر همه پيروان آن حضرت، به‌ويژه طلاب علوم ديني، فرض است که در حد توان خويش در شناختن و شناساندن قرآن و عمل به آن بکوشند تا مشمول اين شکايت نگردند.
با توجه به اين مهم و نيز براي ايجاد انگيزه در علاقه‌‌مندان به معارف قرآني و ساماندهي آنان و همچنين براي آشنايي طلاب با متون تفسيري، بخش تفسير مرکز فقهي ائمه اطهار(ع) فعاليت خويش را در چهار محور زير آغاز نموده است:
الف: تفسير ترتيبي استدلالي ب: آموزش تخصصي ج: پژوهش د: مجله تفسيري
6 ـ بخش کلام
مرجع فقید و بصیر جهان تشیع آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (قدس سره) در راستای تحقق اهداف استاد خویش بنیان گذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره) وخلف صالح ایشان مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (دامت برکاته) و با درک چنین ضرورتی در سال 1383 اقدام به تأسیس مرکز تخصصی ائمه اطهار (ع) نمود.
این مرکز فعالیتهای آموزشی و پژوهشی خود را به امر ایشان و تحت اشراف فرزند برومندشان، استادمعظم حضرت آیت الله آقای حاج شیخ محمد جواد فاضل لنکرانی (دامت برکاته) آغاز کرد و در هر دو بخش به موفقیت های چشمگیری دست یافت. از اهداف اصلی می توان به: الف: دفاع فعال، تهاجمی و علمی از مکتب اهل بیت علیهم السلام در برابر شبهات و تهمت ها ب: شناخت عقائد و آموزه های مذاهب اسلامی و نقد و بررسی آن بر اساس آموزه های اهل بیت علیهم السلام ج: نهادینه کردن پژوهش محوری و مطالعه روش مند در زمینه مذاهب اسلامی اشاره نمود.
7ـ مديريت فناوري اطلاعات
با توجّه به لزوم بهره‌گيري از فنّاوري روز در زمينه علوم اسلامي و استفاده از قابليّت رايانه در پيشبرد و تسريع پژوهش‌هاي تخصّصي(به ويژه فقهي و اصولى)، و ايجاد و ارتباط سريع و آسان بين جوامع علمي، فرهنگي و علم جويان از بدو تأسيس مركز فقهي ائمّه اطهار(عليهم السلام) مديريت فناوري اطلاعات تأسيس گرديد.
از جمله اهداف اين بخش مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
•مطالعه و نيازسنجي فرآيندهاي جاري مرکز و تلاش براي ارائه راهکارهاي رايانه‌اي در جهت تسهيل و بهره‌وري امور
•توليد و توسعه اتوماسيون‌هاي اداري، آموزشي و پژوهشي
•ايجاد و نگهداري وب‌سايت‌هاي مرکز و بخش‌هاي وابسته
•ذخيره‌سازي و فراوري اطلاعات متني، صوتي و تصويري
•پاسخگويي به سوالات .
•ايجاد، توسعه و پشتيباني زيرساخت‌هاي سخت‌افزاري و شبکه
سخن آخر
آنچه گذشت مروري بر فعاليّت هاي مركز فقهي ائمه اطهار(عليهم السلام) در گذشته و در زمان حيات آن بزرگ مرجع عالم تشيّع، مرحوم آية الله العظمي فاضل لنكراني (قدّس سرّه) بود، امّا پس از ارتحال آن مرجع عظيم الشأن نيز حسب وصيت مؤكّد ايشان، مراكز فقهي ائمه اطهار(عليهم السلام) در قم و مشهد و سوريه و افغانستان، قوي تر از گذشته به كار خود ادامه داده و اميد است با عنايات خاصّه خداوند متعال و توجهات ويژه حضرت بقية الله في الأرضين حجّة بن الحسن العسكري(عجل الله تعالي فرجه الشريف)، اين امر استمرار يافته و شاهد آثار و ثمرات گرانبهاي آن باشيم.
والسلام